Με περισσότερα από 150.000 είδη μυκήτων (και ίσως ένα εκατομμύριο ή περισσότερα που ακόμα δεν έχουμε καν ανακαλύψει), υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο επιστημονικό ενδιαφέρον για τις πιθανές επιπτώσεις που έχουν οι μύκητες στον άνθρωπο. Άλλωστε οι μύκητες χρησιμοποιούνται εδώ και πολύ καιρό σε βάμματα, φυτικές θεραπείες και τονωτικές τροφές λόγω των πλεονεκτημάτων τους στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική και σε άλλες ιατρικές πρακτικές της Ανατολής.
Μια συγκεκριμένη κατηγορία μυκήτων που ονομάζεται Cordyceps ήρθε στο προσκήνιο τελευταία χάρη στη σύνδεση της με την επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά του HBO, “The Last of Us” και της τρέλας με τους ανθρώπους-ζόμπι. Αλλά ακόμη και πριν από αυτό το… Χολιγουντιανό ενδιαφέρον, οι Cordyceps ήταν ένα δημοφιλές συστατικό σε συμπληρώματα και άλλα προϊόντα που έχουν πολλά οφέλη για την υγεία.
Μερικά από αυτά τα οφέλη περιλαμβάνουν ιδιότητες κατά της κούρασης, κατά της γήρανσης και κατά του καρκίνου, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση των επιπέδων ενέργειας, της σεξουαλικής ορμής και ακόμη και στην υγεία της καρδιάς.
Η διαιτολόγος Beth Czerwony, συνεργάτιδα της Cleveland Clinic, αναλύει την επιστήμη πίσω από τους μύκητες Cordyceps.
Τι είναι οι Cordyceps
Είναι ένα είδος μυκητών που απαντάται σε όλον τον κόσμο. Μερικά από τα πιο σπάνια είδη βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα στις περιοχές των Ιμαλαΐων σε Κίνα, Νεπάλ, Θιβέτ και Ινδία. Συνολικά, έχουν εντοπιστεί περισσότερα από 750 είδη Cordyceps. Από αυτά, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει τουλάχιστον 35 είδη που έχουν κάποια πιθανά οφέλη για την υγεία και φαρμακευτικές ιδιότητες.
Αυτό που κάνει τους μύκητες Cordyceps ιδιαίτερα ενδιαφέροντες είναι η παρασιτική τους φύση. Κάθε είδος στοχεύει σε ένα συγκεκριμένο, μοναδικό έντομο. Για παράδειγμα, ένα είδος μύκητα Cordyceps μπορεί να μολύνει έναν συγκεκριμένο τύπο μυρμηγκιού. Αλλά αυτό το ίδιο είδος μύκητα δεν έχει καμία επίδραση σε άλλα είδη μυρμηγκιών ακόμη και στην ίδια περιοχή. Άλλα έντομα που επηρεάζονται είναι οι αράχνες, οι σκώροι και οι λιβελλούλες.
Πώς οι Cordyceps “κυριεύουν” τον ξενιστή τους
- Ένας σπόρος του μύκητα προσγειώνεται και μολύνει τον ξενιστή του.
- Στη συνέχεια αρχίζει να εξαπλώνει μυκήλια (mycelia) -αυτά που στο The Last of Us μοιάζουν με πλοκάμια- σε όλο το σώμα του εντόμου.
- Αυτά τα “πλοκάμια” αντικαθιστούν τους εσωτερικούς ιστούς του ξενιστή και τρέφονται με τα θρεπτικά συστατικά του.
- Μόλις το έντομο παραλύσει πλήρως ή πεθάνει, ο μύκητας Cordyceps εκρήγνυται έξω από το σώμα του εντόμου με ένα καρποφόρο σώμα (η ορατή αναπαραγωγική δομή του cordyceps).
- Αυτό το καρποφόρο σώμα εξαπλώνει στη συνέχεια τους σπόρους του σε άλλα έντομα του ίδιου είδους.
Το καρποφόρο σώμα είναι αυτό που εξετάζουν οι επιστήμονες για τα πιθανά οφέλη του για την υγεία. Παραδοσιακά, το καρποφόρο σώμα του μύκητα Cordyceps αλέθεται και μαγειρεύεται με τσάι και άλλα βότανα. Μπορείτε να φάτε το καρποφόρο σώμα ωμό. Αλλά πιθανότατα θα έχει καλύτερη γεύση αν το μαγειρέψετε σε ζυμαρικά ή σούπες.
Δεν υπάρχουν πρόσθετα οφέλη από την κατανάλωση ωμού Cordyceps. Αλλά αν σκοπεύετε να τα φάτε ωμά, μπορείτε να βυθίσετε τους μύκητες πρώτα σε νερό για έως και 15 λεπτά προτού βγάλετε το καρποφόρο σώμα από την σορό του εντόμου. Ή μπορείτε να φάτε το έντομο και το καρποφόρο σώμα του μύκητα μαζί!
Χρήσεις Cordyceps
Υπάρχουν πολλά προϊόντα που χρησιμοποιούν Cordyceps. Αυτά περιλαμβάνουν συμπληρώματα με την μορφή κάψουλας, σκόνης, τσαγιού ακόμα και καφέ με μανιτάρια. Αλλά το πρόβλημα με την αγορά αυτών των προϊόντων -ειδικά συμπληρωμάτων- είναι ότι ποτέ δεν είστε σίγουροι για το τι αγοράζετε. Κατά κανόνα, οι Οργανισμοί Τροφίμων και Φαρμάκων των χωρών δεν έχουν ρυθμιστικές διατάξεις για τα συμπληρώματα, επομένως ποτέ δεν ξέρετε πόσο Cordyceps περιέχει πραγματικά ένα συμπλήρωμα.
“Μπορεί να πάρετε μια πολύ ισχυρή δόση σε ένα μπουκάλι, αλλά στη συνέχεια, αν πάτε να πάρετε την ίδια ποσότητα από ένα άλλο μπουκάλι -ακόμα και από την ίδια εταιρεία- μπορεί να μην λάβετε την ίδια ποσότητα ή ακόμα και τα ίδια οφέλη”, προειδοποιεί η Czerwony.
Επιπλέον, οι ετικέτες των προϊόντων τείνουν να χρησιμοποιούν υπερβολικά και να γενικεύουν τον όρο «Cordyceps» (ειδικά τώρα με την τεράστια δημοφιλία της σειράς) χωρίς να προσδιορίζουν ποια είδη ακριβώς χρησιμοποιούν. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να παίρνετε ένα είδος του μύκητα που δεν έχει αποδειχθεί ότι έχει οφέλη για την υγεία.
Εάν αναζητάτε ένα προϊόν που χρησιμοποιεί Cordyceps, θα πρέπει να αναζητήσετε ετικέτες που χρησιμοποιούν ειδικά το είδος C. sinensis, καθώς αυτό είναι το μοναδικό που έχει συνδεθεί από καιρό με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική και είναι ίσως το πιο αξιόπιστο. Το C. militaris είναι επίσης μια καλή εναλλακτική λύση, αρκεί να το μαγειρέψετε πρώτα.
“Μπορείτε να φάτε με ασφάλεια Cordyceps, αλλά έχουν καλύτερη γεύση αν τους μαγειρέψετε ή τους συμπεριλάβετε σε μια σούπα. Δεν θα βασιζόμουν σε κάψουλες ή συμπληρώματα, αλλά αν είστε τολμηροί και είστε λάτρης των τροφίμων και θέλετε να δοκιμάσετε να τους φάτε ή να τους βάλετε σε σούπες, κάντε το”, λέει η Czerwony.
Cordyceps: Πιθανά οφέλη για την υγεία
Μερικές μελέτες έχουν επισημάνει ορισμένα πιθανά οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση ορισμένων ειδών Cordyceps, ειδικά του C. sinensis ή του C. militaris. Αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι μελέτες ήταν μικρές και επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε ζώα σε εργαστήριο. Απαιτείται οπωσδήποτε περισσότερη έρευνα, συγκεκριμένα, μελέτες που μετρούν τα οφέλη για την υγεία στον άνθρωπο, προκειμένου να επιβεβαιωθεί οποιοδήποτε από τα προτεινόμενα οφέλη και πόσο αποτελεσματικά είναι πραγματικά.
“Αυτοί οι μύκητες έχουν θέση στην ανατολική ιατρική και έχουν χρησιμοποιηθεί για αρκετό καιρό, αλλά πολλά από αυτά τα οφέλη υγείας είναι ανέκδοτα (αναφορές από ανθρώπους, όχι συμπεράσματα από έρευνες) και δεν έχουν γίνει αρκετές ανθρώπινες μελέτες στη δυτική ιατρική για να καθοριστεί εάν ισχύουν”, σημειώνει η Czerwony.
Σύμφωνα με την περιορισμένη έρευνα που έχει γίνει μέχρι στιγμής, ορισμένα πιθανά οφέλη των μυκητών Cordyceps είναι:
Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες
Μια ανασκόπηση πολλών ερευνητικών μελετών υποδηλώνει ότι οι Cordyceps περιέχουν ένα βιοδραστικό συστατικό που ονομάζεται cordycepin. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη φλεγμονή που σχετίζεται με το άσθμα, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τη νόσο του Πάρκινσον, την ηπατίτιδα και άλλα. Μάλιστα, η cordycepin έχει αναγνωριστεί ως δυνητικό θρεπτικό προϊόν (τρόφιμο που περιέχει ιατρικό όφελος). Εργαστηριακές μελέτες υποδεικνύουν ότι η cordycepin και ο πολυσακχαρίτης των Cordyceps μπορεί να έχουν επιπλέον θετικές επιδράσεις στην παχυσαρκία (μια κατάσταση που συχνά σχετίζεται με χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού). Ωστόσο, απαιτούνται κλινικές μελέτες για να καθοριστεί εάν υπάρχουν αυτές οι ίδιες επιδράσεις στους ανθρώπους.
“Οι Cordyceps φαίνεται σαν μια από αυτές τις υπερτροφές που μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή. Η μείωση της φλεγμονής συνδέεται γενικά με καλύτερα επίπεδα υγείας της καρδιάς και χοληστερόλης”, υποστηρίζει η Czerwony.
Βελτιωμένη απόδοση στην σωματική άσκηση
Η μειωμένη φλεγμονή μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ενίσχυση της απόδοσης στην άσκηση. “Όταν ασκείστε, προκαλείτε φλεγμονή σε όλο το σώμα σας. Με την μείωσή της, θα έχετε πολύ καλύτερη απόδοση”, εξηγεί η Czerwony.
Μια μελέτη παρακολούθησε 28 άτομα που συμμετείχαν σε άσκηση υψηλής έντασης κατά τη διάρκεια τριών εβδομάδων ενώ κατανάλωναν ένα μείγμα μανιταριών που περιείχε Cordyceps. Αυτή η μελέτη έδειξε σημαντική βελτίωση στο VO2 max (μια μέτρηση του πόσο οξυγόνο απορροφά και χρησιμοποιεί το σώμα σας κατά την σωματική άσκηση).
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι ένας συνδυασμός Rhodiola crenulata (ένα πολυετές ανθοφόρο φυτό που αναπτύσσεται σε ψυχρές περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας) και C. sinensis βελτίωσε την αερόβια απόδοση κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης σε υψόμετρο.
Τρίτη έρευνα, έδειξε ότι το είδος C. militaris μπορεί να προσφέρει αύξηση στην παραγωγή ATP (που παρέχει ενέργεια στους μυς σας). Ωστόσο, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι μύκητες Cordyceps δεν έχουν καμία επίδραση στην αερόβια ικανότητα ή την άσκηση αντοχής. Όλα αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί το πώς ακριβώς λειτουργούν στον άνθρωπο οι Cordyceps και πώς επηρεάζει την απόδοση της άσκησης με διάφορους τρόπους.
Αντιγηραντικές ιδιότητες
Οι μύκητες Cordyceps χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική στους ηλικιωμένους πληθυσμούς για να παρέχουν ενέργεια, να μειώσουν την κούραση και να τονώσουν την λίμπιντο και τη σεξουαλική ορμή. Μάλιστα, έχει χαρακτηριστεί ως “το βιάγκρα των Ιμαλαΐων” εξαιτίας αυτών των επιδράσεων. Παραδοσιακά χρησιμοποιείται μαζί με το ginseng και το Rhodiola rosea για την μείωση της κούρασης. Απαιτείται περισσότερη έρευνα, αλλά επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει επειδή η cordycepin μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του ενεργειακού μεταβολισμού.
Αντικαρκινικές επιδράσεις
Έρευνα έδειξε ότι οι Cordyceps είναι ένα από τα πολλά είδη μυκήτων που έχουν δράση κατά του καρκίνου του μαστού. Μάλιστα, οι Cordyceps εξετάστηκαν και για την γενικότερη ανοσοθεραπεία του καρκίνου. Χρησιμοποιούνται επίσης παραδοσιακά ως διαιτητική θεραπεία για άτομα με καρκίνο του πνεύμονα στην Κίνα.
Ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα
Εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι οι Cordyceps πιθανώς μειώνουν το σάκχαρο στο αίμα και βελτιώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη. Μπορούν ακόμη και να βοηθήσουν στη δυσλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη). Αλλά αυτά τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι τα ίδια στους ανθρώπους.
Μέχρι σήμερα, δεν έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές κλινικές δοκιμές που να έχουν μελετήσει τη σχέση μεταξύ του μύκητα Cordyceps και σακχάρου στο αίμα σε ανθρώπους.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι σημαντικό να μην λαμβάνετε αυτές τις μικρές εργαστηριακές μελέτες ως ιατρική συμβουλή. Αντίθετα, θα πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας σχετικά με τους σωστούς τρόπους μείωσης του σακχάρου στο αίμα σας.
Cordyceps: Πιθανές παρενέργειες
Η κατάποση του μύκητα πιθανώς να προκαλέσει μια σειρά από γαστρεντερικά προβλήματα όπως ναυτία, διάρροια ή γενική γαστρεντερική διαταραχή. Εάν παίρνετε κάποιο αραιωτικό του αίματος ή εάν έχετε διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 2, είναι σώφρον να αποφύγετε τελείως τους μύκητες Cordyceps, επειδή θα μπορούσαν να προκαλέσουν επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας.
Τα άτομα με αυτοάνοσες διαταραχές όπως η ινομυαλγία και η πολλαπλή σκλήρυνση επίσης πρέπει να αποφύγουν την κατανάλωση Cordyceps, επειδή η υπερβολική χρήση θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των εξάρσεων και να τις κάνει πιο σοβαρές.
“Εάν είχατε μεταμόσχευση οργάνου, δεν θα θέλαμε να πάρετε αυτό το συμπλήρωμα, επειδή πιθανότατα θα καταπολεμήσει την συνοδευτική φαρμακευτική αγωγή για να μην απορριφθεί το όργανο από τον οργανισμό», προειδοποιεί η Czerwony.
Και αν ανησυχείτε μήπως αποκτήσετε πιθανά συμπτώματα… ζόμπι παρόμοια με τον τρόπο που το είδος O. unilateralis επηρεάζει ένα είδος μυρμηγκιού, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, τουλάχιστον προς το παρόν.
“Η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος είναι αρκετά υψηλή ώστε να απενεργοποιήσει οποιεσδήποτε από αυτές τις πρωτεΐνες που δυνητικά θα μπορούσαν να μας επηρεάσουν”, καθησυχάζει η Czerwony.
Ωστόσο, οι μύκητες Cordyceps δεν έχουν μελετηθεί ακόμη αρκετά καλά για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποια είναι τα πλήρη οφέλη τους για την υγεία και οι παρενέργειές τους. Οι αρχικές μελέτες μοιάζουν αρκετά ελπιδοφόρες, αλλά απαιτείται περισσότερη έρευνα προτού επιβεβαιωθούν τυχόν πιθανές ιατρικές χρήσεις.
