Νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο Drexel στη Φιλαδέλφεια, σε συνεργασία με ερευνητές από τα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνια και της Βόρειας Καρολίνας, ανέδειξε σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ του επιπέδου εκπαίδευσης των παππούδων και της βιολογικής γήρανσης των εγγονιών τους. Η έρευνα, τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύονται στο Social Science and Medicine, υποδεικνύει ότι η φοίτηση ενός παππού ή μιας γιαγιάς στο πανεπιστήμιο μπορεί να επηρεάσει το πόσο γρήγορα θα γεράσει σε κυτταρικό επίπεδο (βιολογική γήρανση) ο οργανισμός των εγγονών.
Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα που εκτείνονται σε τρεις γενιές, εστιάζοντας στο μορφωτικό επίπεδο των παππούδων, την υγεία και εκπαίδευση των γονέων και τη βιολογική γήρανση των εγγονιών. Διαπίστωσαν ότι στους συμμετέχοντες με παππούδες που είχαν αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο, η βιολογική γήρανση εξελισσόταν με βραδύτερο ρυθμό σε σύγκριση με όσους είχαν παππούδες με βασική εκπαίδευση. Αυτή η επιβράδυνση προσδιορίστηκε με τη χρήση πέντε διαφορετικών επιγενετικών ρολογιών γήρανσης, τα οποία αξιολογούν τη μεθυλίωση του DNA -βιολογική διαδικασία που αλλάζει καθώς το σώμα γερνά- για να εκτιμήσουν την «πραγματική» ηλικία ενός ατόμου βάσει της υγείας των κυττάρων του.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τον διαγενεακό αντίκτυπο των κοινωνικοοικονομικών παραγόντων στην υγεία.
Μέσω επιγενετικών μηχανισμών
«Γνωρίζουμε από μελέτες σε ζώα ότι η υγεία περνά μέσα από πολλές γενιές, από τους παππούδες στα εγγόνια. Αλλά τώρα έχουμε ισχυρά δεδομένα από ανθρώπους που δείχνουν ότι η επίδραση από τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες δεν περιορίζεται στους γονείς, αλλά πηγαίνει και μια επιπλέον γενιά πίσω» δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Agus Surachman, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Dornsife, ο οποίος ολοκλήρωσε την έρευνά του στο πλαίσιο σπουδών ως μεταδιδακτορικός υπότροφος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο.
«Τα κοινωνικοοικονομικά πλεονεκτήματα των γονέων στην αρχή της ζωής τους μπορεί να συνδέονται με καλύτερο προφίλ υγείας των απογόνων τους μέσω επιγενετικών μηχανισμών, ιδίως μέσω της μητρικής γραμμής» πρόσθεσε.
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι τραυματικές εμπειρίες, όπως αυτές κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος ή της γενοκτονίας των Τούτσι, μπορούν να επηρεάσουν τα πρότυπα μεθυλίωσης των γονιδίων στους επιζώντες και στους απογόνους τους. H μελέτη πλειοδοτεί στην υπάρχουσα γνώση εξετάζοντας τον γενικό πληθυσμό, χρησιμοποιώντας το μορφωτικό επίπεδο ως δείκτη κοινωνικού στρες. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα κοινωνικοοικονομικά πλεονεκτήματα που είχαν οι γονείς και οι παππούδες μπορούν να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία των μελλοντικών γενεών, κυρίως μέσω επιγενετικών μηχανισμών.
Ο ρόλος της μητέρας
Η ερευνητική ομάδα αναζήτησε επίσης πιθανές εξηγήσεις για τη διαγενεακή μετάδοση. Εξέτασαν αν η υγεία της μητέρας θα μπορούσε να εξηγήσει εν μέρει τη σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης των παππούδων και της βιολογικής ηλικίας των εγγονιών. Ανακάλυψαν ότι η μητρική υγεία, εκτιμηθείσα μέσω παραγόντων όπως ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), η καρδιαγγειακή υγεία και τα επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), εξήγησε σε ένα μικρό ποσοστό (14,5%) αυτή τη σχέσης. Αυτό υποδηλώνει ότι, ενώ η υγεία της μητέρας διαδραματίζει κάποιο ρόλο, άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την εκπαίδευση των παππούδων συμβάλλουν ουσιαστικά.
Δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη
Τα ευρήματα της μελέτης έχουν ευρύτερες επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία και τις κοινωνικές πολιτικές. Σύμφωνα με τον Δρ. Surachman, στις ΗΠΑ δίδεται συχνά υπερβολική έμφαση στην ατομική ευθύνη όσον αφορά την υγεία, οδηγώντας συχνά σε αδικαιολόγητη επίρριψη ευθυνών σε άτομα με ασθένειες ή κακή υγεία. Η έρευνα υποδηλώνει ότι υπάρχουν παράγοντες υγείας πέρα από τον έλεγχο του ατόμου, όπως οι κληρονομικές γενετικές και επιγενετικές επιδράσεις, και υπογραμμίζει την ανάγκη για μια μεγαλύτερη ενσυναίσθηση κατά την επιδίωξη της υγείας και ευημερίας.
Η μελέτη συνεχίζεται, με τους ερευνητές να παρακολουθούν το πληθυσμιακό δείγμα για να εξετάσουν περαιτέρω τον αντίκτυπο στη γήρανση των απογόνων από προγνωστικούς παράγοντες σχετιζόμενους με τους γονείς και τους παππούδες. Η ομάδα εξετάζει επίσης το ρόλο των κοινωνικών και ψυχολογικών μεταβλητών στην επιταχυνόμενη επιγενετική γήρανση σε άτομα με χρόνιες παθήσεις, όπως άτομα που πέρασαν καρκίνο του μαστού και ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο.
