Γράφει ΒΙΚΥ ΒΕΝΙΟΥ
Είναι γνωστή ως «ορμόνη του κορεσμού», χάρη στην ιδιότητά της να ενημερώνει τον εγκέφαλο πότε είμαστε χορτάτοι, ελέγχοντας έτσι την πείνα και τον μεταβολισμό. Απελευθερώνεται από τα λιποκύτταρα και είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση της ενεργειακής ισορροπίας στο σώμα. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν, όμως, ότι η λεπτίνη μπορεί να κάνει περισσότερα από το να διατηρεί απλώς το βάρος υπό έλεγχο. Η ορμόνη μελετάται τώρα για τις νευροπροστατευτικές της ιδιότητες, με τους ειδικούς να πιστεύουν ότι μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων μορφών άνοιας.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο Alzheimer’s & Dementia, αποκάλυψε μια πιθανή σχέση μεταξύ των επιπέδων της λεπτίνης και της διατήρησης της λευκής ουσίας στον εγκέφαλο, η οποία σχετίζεται άμεσα με τη γνωστική υγεία. Η λευκή ουσία είναι, πιο συγκεκριμένα, ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου, λειτουργώντας ως δίκτυο που εξασφαλίζει την ομαλή ροή των πληροφοριών. Όταν αυτό το δίκτυο αρχίσει να παρουσιάζει φθορά, διάφορες γνωστικές λειτουργίες όπως η μνήμη, η προσοχή και η λήψη αποφάσεων μπορεί να μειωθούν, οδηγώντας συχνά σε καταστάσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η αγγειακή άνοια.
Οι ερευνητές εξέτασαν 2.262 γνωστικά υγιείς ανθρώπους ηλικίας 40 ετών κατά μέσο όρο. Από αυτούς, 2.028 συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, ώστε να αξιολογηθούν διάφοροι δείκτες υγείας, όπως ο συνολικός όγκος του εγκεφάλου, ο όγκος της φαιάς ουσίας και η ακεραιότητα της λευκής ουσίας. Για να προσδιορίσουν πόση λεπτίνη ήταν βιοδιαθέσιμη (έτοιμη για χρήση από τον οργανισμό), οι ερευνητές μέτρησαν τα επίπεδα της λεπτίνης και του διαλυτού υποδοχέα της, υπολογίζοντας ένα μέτρο που ονομάζεται δείκτης ελεύθερης λεπτίνης (FLI). Διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες με υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα λεπτίνης παρουσίαζαν μεγαλύτερη ακεραιότητα λευκής ουσίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι η λεπτίνη μπορεί να είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου. Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η μελέτη δεν διαπίστωσε άμεση σχέση μεταξύ των επιπέδων λεπτίνης και των αποτελεσμάτων των γνωστικών δοκιμασιών ή του συνολικού όγκου του εγκεφάλου, αποκάλυψε ότι στους άνδρες, η υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα λεπτίνης σχετιζόταν με καλύτερες επιδόσεις στις οπτικοχωρικές δεξιότητες και τις εκτελεστικές λειτουργίες, που θεωρούνται βασικές γνωστικές ικανότητες.
Ένα από τα πιο συναρπαστικά ευρήματα της μελέτης ήταν η ισχυρότερη συσχέτιση μεταξύ της βιοδιαθεσιμότητας της λεπτίνης και της ακεραιότητας της λευκής ουσίας μεταξύ υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων. Αυτό το εύρημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένων των καλά τεκμηριωμένων κινδύνων της παχυσαρκίας, τόσο για τη σωματική, όσο και για την ψυχική υγεία. Το υπερβολικό λίπος στην κοιλιά συνδέεται συχνά με υψηλότερα επίπεδα λεπτίνης, καθώς τα λιποκύτταρα είναι αυτά που παράγουν την ορμόνη. Στα παχύσαρκα άτομα, τα επίπεδα λεπτίνης μπορεί να αυξηθούν, αλλά η αποτελεσματικότητά της μπορεί να μειωθεί, οδηγώντας σε «αντίσταση στη λεπτίνη». Αυτή η κατάσταση, όπου ο εγκέφαλος δεν ανταποκρίνεται πλέον κατάλληλα στα σήματα της λεπτίνης, συμβάλλει στην υπερκατανάλωση τροφής και την αύξηση του σωματικού βάρους. Τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι η αντιμετώπιση της αντίστασης στη λεπτίνη και η προώθηση της καλύτερης βιοδιαθεσιμότητάς της θα μπορούσαν όχι μόνο να βοηθήσουν στη διαχείριση του βάρους, αλλά και να υποστηρίξουν την υγεία του εγκεφάλου.
Ένα βήμα προς την πρόληψη της γνωστικής έκπτωσης
«Τα ευρήματα αναδεικνύουν τον ρόλο των μεταβολών της λεπτίνης στον κίνδυνο άνοιας, συσχετίζοντας την ανεπάρκειά της με αλλαγές στη δομή της λευκής ουσίας, η φθορά της οποίας σηματοδοτεί την έναρξη της γνωστικής εξασθένησης», σχολίασε η δρ. Claudia Satizabal, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Glenn Biggs Institute for Alzheimer’s and Neurodegenerative Diseases at UT Health San Antonio.
Η έρευνα προσφέρει ελπίδες για νέες, αποτελεσματικές παρεμβάσεις πρόληψης της γνωστικής έκπτωσης. Ο προσδιορισμός δεικτών όπως η βιοδιαθεσιμότητα της λεπτίνης θα μπορούσε να επιτρέψει στους επιστήμονες και τους γιατρούς να αναπτύξουν στρατηγικές που προστατεύουν την υγεία του εγκεφάλου, πριν τα συμπτώματα της άνοιας κάνουν την εμφάνισή τους. Έτσι, η ορμόνη που έγινε γνωστή ως «ορμόνη του κορεσμού» μπορεί τελικά να αποδειχθεί ένας κρίσιμος παράγοντας στη μάχη κατά της άνοιας.
