Αναδημοσιεύουμε από το facebook του Μάκη Μεταξά
ΟΙ ΟΜΙΛΟΥΣΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΟΜΗΡΙΚΗΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ (Νο 1)
Από σήμερα και μέχρι να οδηγηθούμε σε ένα θεματικό Επιστημονικό Συνέδριο που θα αφορά τον κόσμο του Ομήρου θεωρήσαμε ότι καλό θα είναι να προετοιμάσουμε το έδαφος για το ευρύ κοινό με μια σειρά σύντομων εκλαϊκευμένων αναρτήσεων φωτογραφικού περιεχομένου εστιασμένες κυρίως στις “ομιλούσες εικόνες” της ομηρικής τοπογραφίας.
Αυτό γίνεται διότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να γίνει κατανοητή στους αναγνώστες μια σημαντική παράμετρος, ότι ιστορικά γεγονότα, λογοτεχνικά αφηγήματα ακόμα και οι μυθολογίες, χρειάστηκαν και χρειάζονται απαραιτήτως ένα υπαρκτό και αληθές γεωγραφικό περιβάλλον για να γίνονται πιστευτά και να μπορέσουν έτσι να διατηρηθούν στην μνήμη των μεταγενεστέρων.
Το γεγονός ότι τα έπη του Ομήρου διατηρήθηκαν ως το κορυφαίο αφήγημα στην μνήμη των μεταγενεστέρων γενεών και ιδιαιτέρως κατά την αρχαιότητα, όταν απετέλεσαν την βάση της εκπαίδευσής τους, μας υποχρεώνει να εξετάζουμε πάντοτε με την απαραίτητη σοβαρότητα το περιεχόμενο των γεωγραφικών πληροφοριών που μεταφέρουν.
H Οδύσσεια, π.χ. για όσους την έχουν μελετήσει, είναι ένας συνεχής διάλογος τοπίων και αφηγηματικών ιστοριών που πολλές φορές τα τοπία και οι περιγραφές που τα συνοδεύουν καλούνται να επαληθεύσουν την γεωγραφία του χώρου που αναφέρονται.
Ένα κορυφαίο παράδειγμα για την επαλήθευση ενός τόπου (εν προκειμένω της πατρίδας του Οδυσσέα) όπου κυριολεκτικά πάνω του κρίνεται η αποδεικτική αξιοπιστία της ομηρικής τοπογραφίας είναι η επίκληση των δύο κορυφαίων και εμβληματικών τοπόσημων της Ομηρικής Ιθάκης, στην θέα των οποίων η θεά Αθηνά καλεί τον Οδυσσέα να αναγνωρίσει την πατρίδα του, δηλαδή το πανταχόθεν ορατό δασωμένο και μεγαλοπρεπές Νήριτον όρος, όπως και το γεμάτο νερά (ύδατα αενάοντα) θαύμα ιδέσθαι σπήλαιο των νυμφών στο λιμάνι του Φόρκυνα αφιερωμένο στις Ναϊάδες νύμφες (τις νύμφες των ρεόντων υδάτων) το οποίο πέραν των άλλων σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν …….η κατοικία των ΜΕΛΙΣΣΩΝ !!!
ἀλλ᾽ ἄγε τοι δείξω Ἰθάκης ἕδος, ὄφρα πεποίθῃς.
………………………………………………………………………………………………
τοῦτο δέ τοι σπέος ἐστὶ κατηρεφές, ἔνθα σὺ πολλὰς
ἔρδεσκες νύμφῃσι τεληέσσας ἑκατόμβας·
τοῦτο δὲ Νήριτόν ἐστιν ὄρος καταειμένον ὕλῃ. (οδ ν 344-352)
Αλλά εμπρός, θα σου δείξω τις τοποθεσίες της Ιθάκης για να πειστείς…………………………………………………………………………..
Αυτό είναι το σπήλαιο το ευρύχωρο και θολωτό,
όπου εσύ θυσίαζες προς τιμήν των Νυμφών τέλειες εκατόμβες
Και εκείνο είναι το όρος Νήριτον κατάφυτο από δένδρα.
Πολλοί εύλογα θα διερωτηθούν. Υπάρχουν όντως «ομιλούσες εικόνες» και μάλιστα της προϊστορικής εποχής με αυτό το τόσο ιδιαίτερο «ειδικό βάρος» που μπορούν να θεωρηθούν αποδεικτικό υλικό, αντίστοιχης αξίας μιας αρχαιολογικής τεκμηρίωσης;
Η απάντηση λοιπόν όσο και εάν φαίνεται εξωπραγματική, είναι: ναι υπήρχαν τότε και εξακολουθούν οι ίδιες απαράλλακτες εικόνες να υπάρχουν και σήμερα, παράγοντας ακριβώς τα ίδια συμπεράσματα και τα ίδια συναισθήματα. Το μόνο πρόβλημα που υπήρχε και υπάρχει μέχρι σήμερα ήταν και είναι η βαριά ομίχλη των σκοτεινών αιώνων που κάλυπτε και εξακολουθεί να καλύπτει μέχρι και σήμερα τα τοπία της προϊστορικής Ελλάδος.
Οι «ομιλούσες εικόνες» που αναδύονται μέσα από τις περιγραφές του ομηρικού κειμένου είναι εκεί – ήταν πάντα εκεί – για να κληθούν για μια ακόμη φορά, όπως τότε, έτσι και τώρα, να μας αποκαλύψουν τους τόπους και να μας οδηγήσουν με ασφάλεια στην πατρώα γη του Οδυσσέα.
Πολλοί λένε πως σε κάθε τόπο που διεκδικεί την Ομηρική Ιθάκη οι υποστηρικτές τους υποδεικνύουν ένα σπήλαιο και ένα βουνό ταυτίζοντάς τα με εκείνα που αναφέρονται στην Οδύσσεια και εάν δεν μοιάζουν απόλυτα “ποιητική αδεία” ταιριάζουν μια χαρά ! Η αλήθεια είναι αυτή αλλά δεν ισχύει ούτε ως σκέψη.
Τα συγκεκριμένα τοπόσημα ευτυχώς έχουν περιγραφεί με τόσες φωτογραφικές λεπτομέρειες και εξαρτήσεις που είναι κυριολεκτικά αδύνατον να μπορούν να ταυτιστούν με κάτι διαφορετικό, κάτι που ενδεχομένως θα να μπορούσε να μοιάζει με ένα άλλο τοπίο, έστω και στα όρια της νομιμότητας.
Υπάρχουν λοιπόν αυτά τα δύο κορυφαία τοπόσημα και δεν είναι άλλα παρά ο αριπρεπής και ελατοσκέπαστος Αίνος (βλέπε φωτο.1,2&3) και το θαύμα ιδέσθαι σπήλαιο των νυμφών όπου κατοικούσαν οι Μέλισσες (ψυχές) δηλαδή η σημερινή Μελισσάνη (βλέπε φωτο. 4&5).
Υπήρχαν και υπάρχουν εκεί για να χαρακτηρίζουν κυριολεκτικά και μεταφορικά όπως την τότε Ομηρική Ιθάκη έτσι και τώρα το σημερινό νησί της Κεφαλληνίας, με τρόπο μοναδικό και ανεξίτηλο.
Εμείς δυστυχώς (αφού έτσι μας έμαθαν να σκεπτόμαστε οι εκάστοτε influencers της σύγχρονης Ελλάδας και κυρίως να μην παρατηρούμε), χρόνια τώρα σφυρίζουμε αδιάφορα αναμασώντας την επικρατούσα άποψη πως όλα αυτά έχουν να κάνουν με ένα λογοτεχνικό κείμενο που δεν είναι υποχρεωμένο να παραδίδει κατ’ ανάγκη μαθήματα γεωγραφίας και ιστορίας.
Με αυτά και με αυτά λύσαμε τα προβλήματά μας με την ιστορία και η γεωγραφική θέση της «Ομηρικής Ιθάκης» στην χώρα των Λωτοφάγων εξακολουθεί να είναι ακόμη και σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα άλυτα αινίγματα της παγκόσμιας αρχαιολογίας (sic!).
Ας θυμηθούμε όμως για λίγο ποιο επίθετο χρησιμοποίησε η θεά Αθηνά, η θεά της σοφίας και της γνώσης για εκείνον που δεν ξέρει που βρίσκεται η Ιθάκη της εποχής του Οδυσσέα;
“νήπιός εἰς, ὦ ξεῖν᾽, ἢ τηλόθεν εἰλήλουθας,
εἰ δὴ τήνδε τε γαῖαν ἀνείρεαι ( Οδ. ν 337-338 )
Ανόητος είσαι ξένε , είτε έχεις έρθει από τόπο αλαργινό,
αφού με ρωτάς για τούτη τη χώρα;
“Νήπιον” τον αποκάλεσε. Δηλαδή ανόητο, κουτό, βλάκα θα λέγαμε σήμερα.
Είμαστε λοιπόν και εμείς τόσο νήπιοι (ανόητοι) όπως θα μας χαρακτήριζε η θεά Αθηνά, η θεά της σοφίας και της γνώσης, για όσους δεν ξέρουν που βρίσκεται η πατρίδα του Οδυσσέα ή μήπως κάτι άλλο συμβαίνει;
Η αλήθεια είναι ότι εάν κατά το παρελθόν είμασταν εγκλωβισμένοι από το όνομα που φέρει το σημερινό νησί της Ιθάκης και από την εσωστρέφεια που έχουν δημιουργήσει οι πολλές θεωρίες γύρω από την θέση της, στην σημερινή εποχή των Λωτοφάγων άλλοι δυστυχώς είναι οι λόγοι που αδυνατούμε ακόμη και σήμερα και παρά το γεγονός οτι όλα αυτά έχουν ήδη ειπωθεί, να βάλουμε επιτέλους το χέρι μας “επί τον τύπον των ήλων”.
Βαθιά πολιτικοί με την ευρεία έννοια του όρου φαίνεται να είναι οι λόγοι, που έχουμε στην εποχή μας αποστασιοποιηθεί από αυτά τα θεματικά πεδία.
Ο νόμος του Νεύτωνα μας διδάσκει ότι η ισορροπία έχει ως βασική της αρχή την αδράνεια.
Με το πρόσχημα της υπάρχουσας “σταθερότητας” στην σύγχρονη Ελλάδα οι πολιτικοί και οι συμπορευόμενοί τους πνευματικοί ταγοί, χρόνια τώρα, προάγουν κατά κύριο λόγο την “κοινωνική αδράνεια” γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την ανθρώπινη σκέψη, την έμφυτη παρατηρητικότητα, και ό,τι ενδεχομένως διαταράσσει ή ενδέχεται να διαταράξει την υπάρχουσα ισορροπία.
Μην περιμένετε λοιπόν από την σημερινή πολιτεία και τους αυτοπροσδιοριζόμενους “political correct” να ασχοληθούν με όσα μας συνδέουν με εκείνο το ριζοσπαστικό παρελθόν μας και με τα όσα ο Όμηρος, οι αρχαίοι αλλά και οι νεότεροι γίγαντες τους πνεύματος μας κληρονόμησαν.
Και επειδή όπως λένε οι Κινέζοι υπάρχουν φορές που μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις κάντε το κόπο, έτσι από περιέργεια, διαβάστε τα κείμενα και δείτε τις φωτογραφίες που τις συνοδεύουν.
Αυτές οι λεγόμενες “Ομιλούσες εικόνες” της Ομηρικής τοπογραφίας που “συνομιλούν” σε πλήρη αρμονία με τα κείμενα και που δυστυχώς σήμερα τις προσπερνούμε αδιάφορα, θα έλθει η ώρα αργά ή γρήγορα που θα διαταράξουν την ισορροπία της αδράνειας και θα λειτουργήσουν σαν εκείνες τις ενοχλητικές αλογόμυγες που επικαλείται ο Σωκράτης για να μας ξυπνήσουν από τον λήθαργο.(Πλάτων, Απολογία Σωκράτους 30c-31c)
( Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν αυτή την ανάρτηση είναι το ερέθισμα. Για όσους επιθυμούν να διαβάσουν περισσότερες λεπτομέρειες για αυτά τα δύο κορυφαία τοπόσημα, πληροφοριακό υλικό θα βρούνε στο blog https://homericithaca.blogspot.com/ και συγκεκριμένα για το σπήλαιο των νυμφών βλέπε: https://homericithaca.blogspot.com/…/blog-post_10.html… και για το όρος Νήριτον βλέπε: https://homericithaca.blogspot.com/2016/01/blog-post_14.html
